Historia

Początek miastu dała fabryka lniarska, która powstała na terenie dzisiejszego Żyrardowa w 1829 roku. Była to jedna z największych i najnowocześniejszych fabryk lniarskich w ówczesnej Europie. Żyrardów zawdzięcza swą nazwę pierwszemu dyrektorowi technicznemu fabryki, Philipowi de Girard. Był on m.in. wynalazcą maszyny do mechanicznego przędzenia lnu. W roku 1916 Żyrardów otrzymał prawa miejskie.

Po przejęciu fabryki w drugiej połowie XIX w. przez dwóch niemieckich przemysłowców: Karola Agusta Dittricha i Karola Hielle została ona rozbudowana, a wraz z nią osada fabryczna.

Osada fabryczna to osiedle dla robotników i kadry kierowniczej fabryki, kościoły, szkoły, przedszkole, szpital, resursa, dom kultury "Ludowiec", a nawet pralnia i łaźnia miejska. Ten zabytkowy kompleks obejmuje centralną część miasta o powierzchni ok. 70 ha.

Powszechnie uważa się, iż zabytkowe centrum Żyrardowa jest jedynym w Europie, zachowanym w całości, zespołem urbanistyczno-architektonicznym miasta przemysłowego przełomu XIX i XX wieku.

Osadę charakteryzuje zarówno specyficzny porządek urbanistyczny, jak i różnorodność form i stylów architektonicznych. Wynika to ze zróżnicowania narodowościowego mieszkańców ówczesnego XIX-wiecznego Żyrardowa.

W fabryce pracowali;

-Polacy,

- Niemcy,

-Czesi,

-Żydzi,

-Anglicy,

-Szkoci,

-Irlandczycy.

Żyrardów jest jedną z osad robotniczych, które próbowano budować według projektów tzw. miast idealnych, czy "miast ogrodów". Dzięki temu można zaliczać Żyrardów do grona jednego z najważniejszych osiągnięć europejskiej urbanistyki drugiej połowy XIX wieku.

Jednym z największych wyzwań, które stoi przed miejskim samorządem jest rewaloryzacja obiektów zabytkowej osady fabrycznej. Stanowi ona niepowtarzalną w skali całego kraju atrakcję i powinna zostać wykorzystana jako atut rozwoju Żyrardowa.

Wprowadzenie do historii Żyrardowa

Nazwa Żyrardów pochodzi od nazwiska francuskiego inżyniera i wynalazcy, konsultanta ds. rozwoju przemysłu rządu Królestwa Polskiego i Banku Polskiego, Filipa de Girarda, który był pierwszym dyrektorem technicznym żyrardowskiej Fabtyki Wyrobów Lnianych.

Okres największego rozwoju i rozbudowy Żyrardowa i jego fabryki przypada na drugą połowę

XIX w., kiedy żyrardowskie zakłady zostały sprzedane dwóm przemysłowcom, pochodzącym z czeskiej miejscowości

1)Schönlinde Karolowi Hiellemu

2) Karolowi Augustowi Dittrichowi.

Rozbudowana przez nich osada fabryczna stanowi do dnia dzisiejszego unikatowe i zabytkowe centrum miasta. Ta najstarsza część Żyrardowa obejmuje obszar o powierzchni ok 70 ha i podlega ochronie konserwatora zabytków.

Na osadę fabryczną składa się;

 -osiedle murowanych z czerwonej cegły domów dla robotników,

-dzielnica willowa dla kadry kierowniczej i właścicieli fabryki,

-obiekty przemysłowe,

-kościoły,

-szkoły,

-przedszkole,

-szpital,

-resursa,

-dom kultury,

-pralnia,

- łaźnia miejska,

-park krajobrazowy.

Podział osady na jednorodne obszary o zabudowie mieszkalnej, przemysłowej i usługowej obowiązuje, aż po dziś dzień. Co więcej historyczna droga Mszczonów-Sochaczew, wzdłuż której rozpoczęto budowę fabryki i pierwszych domów dla robotników nadal stanowi nie tyle główną arterię komunikacyjną co oś kompozycyjną współczesnego nam miasta. Natomiast biegnąca przez Żyrardów linia kolejowa jest pozostałością powstałej jeszcze w I połowie XIX w. kolei warszawsko-wiedeńskiej.

Charakteryzujący osadę wzorcowy układ urbanistyczny, jak i różnorodność form i stylów architektonicznych wynika m.in. ze specyficznej mozaiki etnicznej XIX-wiecznego Żyrardowa. Do pracy w fabryce zostali sprowadzeni fachowcy z całej Europy. Oprócz Polaków pracowali tu m.in.           

 -Niemcy,

-Czesi,

- Rosjanie,

-Anglicy,

-Szkoci,

-Francuzi,

-Irlandczycy.

 O specyfice żyrardowskiej społeczności decydowała też w dużej mierze jej wielowyznaniowość - zamieszkiwali tu katolicy, protestanci a także ludność wyznanie mojżeszowego i prawosławnego.

Źródło: www.zyrardow.pl